انواع کلاه های استفاده شده در سریال تاسیان

سریال تاسیان به کارگردانی تینا پاکروان، اثری عاشقانه–اجتماعی است که داستان آن در بستر پرتلاطم دهه ۱۳۵۰ شمسی روایت می‌شود. این مجموعه با بهره‌گیری از داستانی پرکشش و شخصیت‌هایی چندلایه، تلاش می‌کند فضایی باورپذیر و نزدیک به واقعیت تاریخی آن دوران را بازآفرینی کند.
یکی از عناصر کلیدی در این بازآفرینی، طراحی لباس و اکسسوری‌های دقیق و هوشمندانه است؛ جایی که هر جزئیات، از مدل لباس گرفته تا انتخاب یک سنجاق سینه یا نوع کلاه، نقشی اساسی در شکل‌دادن به هویت بصری سریال دارد.
در این میان، کلاه‌ها و پوشش سر جایگاه ویژه‌ای دارند. این اکسسوری‌ها نه‌تنها مد و استایل دهه ۵۰ را به تصویر می‌کشند، بلکه به‌عنوان ابزار روایت، به معرفی شخصیت‌ها، جایگاه اجتماعی آن‌ها و حتی تحولات شخصیتی‌شان در طول داستان کمک می‌کنند.

نگاهی به مد و پوشش سر در ایران دهه ۵۰ شمسی

دهه ۱۳۵۰ شمسی، دوران طلایی تنوع و تحول در مد ایران بود؛ زمانی که موج مدهای غربی با رنگ و بوی فرهنگ ایرانی در هم آمیخت و سبک‌های تازه‌ای از پوشش شکل گرفت. در این میان، پوشش سر نه‌تنها بخشی از استایل، بلکه نشانی از هویت و جایگاه اجتماعی به شمار می‌رفت.
زنان آن دوره بسته به موقعیت اجتماعی و مناسبت، از انواع کلاه‌ها و روسری‌ها استفاده می‌کردند. این انتخاب‌ها گاهی تابع مد جهانی بود و گاهی ریشه در سنت و فرهنگ بومی داشت. محبوب‌ترین مدل‌های پوشش سر در آن زمان عبارت بودند از:
•    توربان – کلاه پارچه‌ای شیک که به‌طور کامل موها را می‌پوشاند و جلوه‌ای مدرن و متفاوت ایجاد می‌کرد. این مدل بیشتر در مهمانی‌ها، رویدادهای رسمی و محافل هنری به چشم می‌خورد.

•    کلاه‌های کوچک (Pillbox Hat) – گرد، بدون لبه و معمولاً با سنجاق یا گل تزئین می‌شد. انتخابی برای استایل رسمی و نیمه‌رسمی که ظرافت و وقار را القا می‌کرد.

•    کلاه‌های پهن‌لبه – انتخابی اشرافی برای فضاهای باز، گردش‌های روزانه یا رویدادهای خاص؛ این مدل حس لوکس و بی‌پروایی را هم‌زمان منتقل می‌کرد.

•    روسری‌های تزئینی – اغلب نازک، رنگارنگ و هماهنگ با لباس اصلی؛ هدف اصلی‌شان زیبایی و تکمیل استایل بود نه پوشش کامل.

در فرهنگ آن روزگار، نوع و کیفیت کلاه یا روسری چیزی فراتر از یک انتخاب مد بود؛ پیامی ظریف درباره شخصیت، طبقه اجتماعی و حتی نگرش فرد به مد و زندگی را منتقل می‌کرد. همین اهمیت فرهنگی و نمادین است که امروز بازنمایی آن در آثاری مثل تاسیان را ارزشمند و چشمگیر کرده است.

دسته‌بندی انواع کلاه‌ها در سریال تاسیان

کلاه‌ها در تاسیان بر اساس نوع استفاده و طراحی، به دو گروه زنانه و مردانه تقسیم می‌شوند. هر مدل کلاه متناسب با ویژگی‌های شخصیت و موقعیت داستانی انتخاب شده است.

الف) کلاه‌های زنانه

۱. کلاه‌های کوچک و شیک
مدل‌های گرد و بدون لبه که در دهه ۵۰ رایج بودند. در سریال بیشتر برای شخصیت‌هایی به کار رفته که در مهمانی‌ها یا رویدادهای اجتماعی حضور دارند. این کلاه‌ها معمولاً با سنجاق، روبان یا گل تزئین شده‌اند.
۲. توربان و روسری‌های خاص
توربان‌ها پوششی پارچه‌ای هستند که موها را کامل می‌پوشانند و ظاهری منظم ایجاد می‌کنند. در سریال، گاهی به‌عنوان جایگزین روسری یا همراه آن دیده می‌شوند. روسری‌های تزئینی نیز با لباس هماهنگ شده‌اند و بیشتر برای تکمیل استایل استفاده شده‌اند.
۳. کلاه‌گیس‌های مکمل
برای بازآفرینی مدل موهای دهه ۵۰، از کلاه‌گیس‌هایی با حجم یا حالت خاص استفاده شده است. این کلاه‌گیس‌ها گاهی زیر توربان یا کلاه کوچک قرار گرفته‌اند.

ب) کلاه‌های مردانه

۱. کلاه‌های رسمی (شاپو، فدورا)
کلاه‌هایی با لبه متوسط یا پهن که معمولاً از نمد یا پشم ساخته شده‌اند. در سریال، شخصیت‌هایی با موقعیت اجتماعی بالاتر بیشتر از این مدل استفاده می‌کنند.
۲. کلاه‌های روزمره و ساده
مدل‌هایی سبک و کاربردی که برای کارهای روزانه مناسب‌اند. در سریال، این کلاه‌ها بیشتر روی سر شخصیت‌های شاغل در مشاغل معمولی یا فضای باز دیده می‌شوند.
۳. کلاه‌گیس‌های مردانه
مدل موهای متناسب با دهه ۵۰، شامل موهای کوتاه رسمی یا بلندتر و حالت‌دار. تغییر مدل مو در برخی شخصیت‌ها، با تغییر شرایط یا جایگاهشان همراه است.

ارتباط انتخاب کلاه با جایگاه اجتماعی شخصیت‌های تاسیان

در سریال تاسیان، طراحی کلاه‌ها نه‌تنها با فضای تاریخی دهه ۵۰ هماهنگ است، بلکه به‌عنوان یکی از نشانه‌های بصری مهم برای نمایش جایگاه اجتماعی و طبقه اقتصادی شخصیت‌ها به کار می‌رود. طراح لباس با در نظر گرفتن نوع کلاه، جنس، رنگ و جزئیات آن، تفاوت طبقاتی و حتی نگرش هر شخصیت به مد و زندگی را به شکلی غیرمستقیم اما واضح به بیننده منتقل می‌کند.
شخصیت‌هایی که در داستان به طبقه مرفه یا روشنفکر تعلق دارند، معمولاً از کلاه‌هایی با طراحی خاص و به‌روز استفاده می‌کنند. جنس این کلاه‌ها اغلب مرغوب و از متریال‌هایی مانند نمد فشرده، پشم باکیفیت یا پارچه‌های ابریشمی انتخاب شده است. تزئینات ظریف مانند سنجاق‌های فلزی، روبان، پر یا گل مصنوعی نیز در این مدل‌ها به چشم می‌خورد. چنین انتخاب‌هایی، علاوه بر هماهنگی با مد جهانی آن دوران، حس آراستگی و توجه به جزئیات را القا می‌کند که از ویژگی‌های قشر مرفه و آشنا به فرهنگ مد بوده است.
در مقابل، شخصیت‌های طبقه متوسط اغلب کلاه‌هایی ساده‌تر اما مرتب به سر دارند. این کلاه‌ها معمولاً از پارچه‌های رایج‌تر و ارزان‌تر ساخته شده‌اند، اما همچنان طراحی‌شان منظم و متناسب با لباس است. این گروه سعی می‌کنند ظاهر آراسته‌ای داشته باشند، ولی انتخابشان بیشتر بر اساس کاربرد و هماهنگی با بودجه خانوار انجام می‌شود تا پیروی کامل از مد.

شخصیت‌های متعلق به طبقات پایین یا مشاغل کارگری، از کلاه‌هایی استفاده می‌کنند که اولویتشان کاربردی بودن است، نه زیبایی. این کلاه‌ها ممکن است لبه‌دار باشند تا از آفتاب جلوگیری کنند، یا از جنس ضخیم‌تر برای محافظت در برابر سرما. در این موارد، کلاه نقش ابزاری روزمره را ایفا می‌کند و کمتر بار معنایی مرتبط با مد و موقعیت اجتماعی دارد.
در بخش مردانه، تفاوت‌ها نیز به‌خوبی مشهود است. مردان طبقه بالا از کلاه‌های رسمی مانند شاپو یا فدورا استفاده می‌کنند که لبه متوسط یا پهن و قالب مشخصی دارند. این کلاه‌ها نماد جایگاه شغلی، نفوذ و جدیت هستند. مردان طبقه متوسط یا کارگر، کلاه‌هایی سبک‌تر و ساده‌تر می‌پوشند که برای رفت‌وآمد یا کار مناسب‌اند.
در بخش زنانه، انتخاب بین توربان‌های مجلل، کلاه‌های کوچک شیک یا روسری‌های ساده نیز همین طبقه‌بندی را منعکس می‌کند. برای مثال، شیرین با توربان‌ها و کلاه‌های تزئین‌شده‌اش، تصویری از یک زن مدرن و اجتماعی ارائه می‌دهد، در حالی که مریم با روسری‌ها و کلاه‌های ساده، بیشتر به سنت و پوشش محافظه‌کارانه پایبند است.
این تنوع انتخاب‌ها باعث می‌شود حتی در صحنه‌هایی که دیالوگ کم است، بیننده بتواند از طریق ظاهر و به‌ویژه کلاه، جایگاه اجتماعی و حتی بخشی از شخصیت‌پردازی هر فرد را تشخیص دهد. به این ترتیب، کلاه‌ها در تاسیان نه‌تنها یک عنصر زیبایی‌شناختی، بلکه ابزاری روایی برای انتقال اطلاعات درباره شخصیت‌ها و فضای اجتماعی داستان هستند.

جمع بندی

استایل کلاه‌های دهه ۵۰ با طراحی‌های منحصر به فرد و ظرافت خاص، همچنان جذابیت و ماندگاری خود را حفظ کرده‌اند و به‌عنوان نمادی از شیک‌پوشی و اصالت در مد امروز شناخته می‌شوند. امتحان کردن این سبک کلاسیک در پوشش روزمره یا مجالس، می‌تواند جلوه‌ای نو و متفاوت به استایل شما ببخشد و حس خاص بودن را به شما منتقل کند.